Fransız kuramsal fizikçi. Atom parçacıklarının dalga özelliği taşıdığını kanıtlamış ve dalga mekaniğinin öncülerinden biri olmuştur.

Louis-Victor-Pierre-Raymond de Broglie, 15 Ağustos 1892'de Dieppe'de doğdu. Pek çok kumandan, siyaset adamı ve diplomat yetiştirmiş, iki üyesi Fransa başbakanı olmuş, kökü 17.yy'a değin uzanan soylu bir ailenin çocuğu ve Broglie düklerinin 7.sidir. Paris Üniversitesinde sosyal bilimler ve tarih okurken, aile geleneğini sürdürerek diplomat olmayı amaçlıyordu; ancak, College de France'ta deneysel fizik profesörü olan ağabeyisi Maurice de Broglie'nin etkisiyle giderek fiziğe ilgi duymaya başladığından, tarih öğrenimini bitirince 1913'te aynı üniversiteden bu kez fen bilimleri dalında lisans derecesini aldı.

I.Dünya Savaşı yıllarında, bir teknisyen ekibiyle birlikte Eiffel Kulesi'nde bir radyo yayın istasyonu kurmakla görevlendirildi. Savaştan sonra Paris Üniversitesi'ne dönerek bir yandan doktora çalışmalarına başladı, bir yandan ağabeyisinin X ışını tayfı üzerindeki deneysel çalışmalarına katıldı. Oysa sonradan deneysel fizikle hiç ilgilenmemiş, kuramsal fiziğin en büyük temsilcilerinden biri olmuştur.

1924?te hazırladığı Recherches sur la theorie des quanta adlı doktora tezi, elektronun ve öbür atom parçacıklarının dalga özelliği gösterdiğini açıklayan, fizikte devrim yaratacak kadar önemli bir çalışmaydı.

Doktora derecesini aldıktan sonra Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde öğretim görevlisi olan de Broglie, 1932?de, matematiksel ve kuramsal fizik araştırmalarını geliştirmek amacıyla o tarihten üç yıl önce Paris Üniversitesi?ne bağlı olarak kurulan Fienri Poincare Enstitüsü'nde kuramsal fizik profesörlüğüne atandı. 1962'ye değin sürdürdüğü öğretim görevinin yanı sıra, 1930-1950 yılları arasında tüm ilgisini kuvantum mekaniği üzerinde yoğunlaştırdı; 1951'den sonra da özellikle, kuvantum kuramına olasılık yorumu getiren Kopenhag Okulu'nun görüşüne karşı bir seçenek arayarak Paris Okulu'?nun sözcülüğünü yaptı.

De Broglie, 1933'te Fransız Bilimler Akademisi üyeliğine, 1942'de bu kuruluşun daimi sekreterliğine, 1943'te Fransız Akademisi?ne, 1946?da Atom Enerjisi Komisyonu?nun Bilim Komitesi üyeliğine, 1948?de ABD Ulusal Bilimler Akademisi?nde ve 1953?te Londra'daki Royal Society'de yabancı üyeliğe seçildi. Fransız Bilimler Akademisi'ndeki daimi sekreterlik görevinden 1975'te ayrılmasına karşın, 1982'de Atom Enerjisi Komisyonu'ndaki üyeliğini sürdürüyordu.

Çalışmaları 1929'da Nobel Fizik Ödülü'yle ve aynı yıl Fransız Bilimler Akademisi'nin Poincare madalyasıyla ödüllendirilen de Broglie'ye, Legion d'honneur Grand Croix nişanı, çağdaş fiziğin felsefi sonuçlarını halka tanıtan başarılı çalışmaları nedeniyle 1952'de UNESCO'nun ilk Kalinga Ödülü ve uluslararası bilimsel işbirliğine katkıları nedeniyle 1956'da Centre National des Recherches Scientifiques madalyası verildi.

Ağabeyisi Louis-Cesar-Victor-Maurice de Broglie (1875-1960) önceleri gazların iyonlaşma kuramı üzerinde çalışmış, sonradan temel ilgi alanı olan X ışınlarının tayfına eğilmiştir. X ışınlarının soğurma tayfı, fotoelektrik ve Compton olayı, madde ve ışıma etkileşmesi gibi önemli araştırmaların çoğunda kardeşiyle işbirliği yapmış, evinde kurduğu özel laboratuvarı nükleer fizik çalışmalarının önemli merkezlerinden biri olmuştur.


Elektronların dalga özelliği

De Broglie'nin, elektronun dalga özelliği taşıdığını açıklayan doktora tezi, fiziğin yönünü değiştirecek nitelikte bir varsayım olmasına karşın önceleri pek büyük yankı uyandırmamıştı. Sonradan Schrö-dinger'in, elektron gibi maddesel parçacıkların hareketini bir dalga denklemiyle vererek matematiksel bir temele oturtacağı bu varsayım ancak üç yıl sonra değerlendirilip yeniden gündeme getirildi. 1927'de Davisson ve Germer, de Broglie'nin savını sınamayı hiç düşünmezken, bir rastlantı sonucu kristallere çarpan elektronların kırınıma uğradığını gözlemlediler. Tıpkı Max von Laue'nin kristallerde X ışınlarının kırınımını gözlemlemesinden sonra bu ışınların dalga niteliğinde olduğunun anlaşılması gibi, bu deneysel bulgu da de Broglie'nin varsayımına sağlam bir kanıt olmuştu. Dalga mekaniğine de Broglie'nin en büyük katkısı, klasik elektrodinamikle Einstein'm foton ve görelilik kuramlarını bağdaştırarak, tüm parçacıklara hızlarıyla ters orantılı bir dalgaboyu değeri (de Broglie dalgaboyu) vermesidir.


Paris Okulu

Bilim felsefesinde ise de Broglie, kuvantum mekaniğindeki belirlenimci (determinist) yorumun başlıca sözcülerinden biridir. Küçük bir ayrıcalık dışında temelde belirlenimci olan klasik mekanik ve klasik elektrodinamik, bir sistemin belli bir andaki durumuna bakarak gelecekteki durumunun kesinlikle belirlenebileceğini kabul eder. Buna karşılık Born, Heisenberg ve Jordan, bu ilkeyle çelişen belirsizlik ilkesini savunarak kuvantum kuramına yeni bir yaklaşım getirmişlerdi. De Broglie, 1927'de Brüksel?de toplanan 5.Solvay Kongresi'nden başlayarak, Kopenhag Okulu'nun belirsizlik ilkesiyle klasik fiziğin belirlenimcilik ilkesini uzlaştırmaya çalışmıştır.


Başlıca Eserleri

Recherches sur la theorie des quanta, 1924, ('Kuvanta Kuramı Üzerine Araştırmalar)
Ondes et mouvements, 1926, ('Dalgalar ve Hareketler')
La mecanique orıdulatoire,, 1928, ('Dalga Mekaniği')
Matiere et lumiere , 1937, ('Madde ve Işık')
Physique et microphysique, ı947, ('Fizik ve Mikrofizik')
Savants et decouvertes,. 1951, ('Bilginler ve Buluşlar')
Revolutıon in Physics, 1953, ('Fizikte Devrim')
Certitudes etincertitudes de la Science, 1966, ('Bilimin Belirliliği ve Belirsizliği')
Recherches d'un demi- siecle, 1976, ('Yarım Yüzyıllık Araştırmalar').
kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi

İçeriğe Yorum Yapın

Louis De Broglie