Anne Louise Germaine de Staël, Madame de Staël olarak bilinen İsviçreli yazar. İsviçre'nin Fransızca konuşulan bölgesinden olan Staël ülkesi dışında, daha çok da Paris'te yaşadı.

22 Nisan 1766'da Paris'te doğdu, 14 Temmuz 1817'de aynı kentte öldü. Kızlık adı Anne-Louise-Germaine Necker idi. İsviçre kökenli bir aileden geliyordu. Bankacı olan babası Jacques Necker, XVI. Louis'nin maliye bakanıydı. Annesi ise Paris'in aydın ve sanatçı çevrelerinde etkinliği olan bir kadındı. Çocukluğu bu çevrelerdeki tartışmaları yakından izleyerek geçti. 1786'da İsveç'in Paris elçisi baron Eric de Stael-Holstein ile evlendi. 1797'ye değin süren bu evlilikten üç çocukları oldu. Madame de Stael genç yaşta zekâsı, konuşma yeteneği ve yazdıklarıyla adım duyurmaya başladı. 1788'de yayımlanan Lettres sur les ouvrages et le caractere de J.J.Rousseau ('J.J.Rous-seau'nun Yapıtları ve Kişiliği Üzerine Mektuplar') adlı incelemesiyle dikkatleri üstünde topladı.

Madame de Stael'ın yaşamı, o dönemde Fransa' mn içinde bulunduğu siyasal çalkantılar nedeniyle oldukça hareketli geçti. Duygusal yaşamı da benzer bir hareketlilik gösterdi. Kocasının dokunulmazlığı sayesinde Fransız Devrimi sırasında rahatça Paris'te kalabildi. Önce Jakobenler'i destekledi, Ulusal Konvansiyon Dönemı'nde ise daha ılımlı olan Jironden-ler'e yakınlık duydu. Ancak daha sonra zaman zaman sürgünde yaşamak zorunda kaldı. 1793'te Terör Dönemi'nin başlamasıyla, 18Q3'te sevgilisi yazar Ben-jamin Constant (1767-1830) ile birlikte I.Napoleon'a karşı bir harekete girişmenin getirdiği tehlikeler yüzünden, 1810'da Alman kültürünü öven kitabı De l'Allemagne'm (Almanya'ya Dair) yasaklanmasıyla, daha sonra da Yüz Yıl Savaşları nedeniyle birçok kez Paris dışına kaçtı. Sürgün yıllarının bir bölümünü Cenevre yakınlarındaki Coppet'de geçirdi. Buradaki evi o dönemin tanınmış aydınlarının buluşma yeri oldu. Ayrıca Avrupa ülkelerini gezdi, Alman kültürünü ve düşünce akımlarını inceledi. Alman Romantiz-mi'nin savunucularından August Wilhelm von Schle-gel'le, İsviçre'de de İngiliz romantik şair Lord Byron' la dostluk kurdu. 1816'da Paris'e döndü, ertesi yıl öldü.

Yapıtlarının çoğu bugün unutulmuş olmakla birlikte, Madame de Stael'in, çağının düşünce tarihinde önemli bir yeri vardır. XVI. Louis'nin son yılları, Fransız Devrimi, I.Napoleon ve Restorasyon dönemlerinde Fransa'da gerek siyasal yaşamda, gerek roman, oyun, deneme, anı, edebiyat eleştirisi gibi çeşitli türlerdeki yapıtlarıyla edebiyat yaşamında etkili olmuştur. Siyasal görüşleri Rousseau ve Montesqieu' nün etkisinde gelişmiştir. Giderek Almanya'da yaygınlaşan düşünce ve edebiyat akımlarından özellikle de Alman Romantizmi'nden etkilenmiştir. De la litterature consideree dans ses rapports avec les institu-tions sociales (Edebiyata Dair/'Toplumsal Kurumlarla İlişkisi Açısından Edebiyat'), Avrupa'daki yeni düşünce akımlarını Fransa'da tanıtması açısından önemlidir. Madame de Stael bu kitabında, bir edebiyat ürününün, parçası olduğu ulusun toplumsal, ahlaksal ve tarihsel gerçekliğini ve çağının ruhunu yansıtması gerektiğini savunur. Alman kültürü üstüne bir inceleme olan ve I.Napoleon tarafından toplatılan kitabı Almanya'ya Dair'de ise, Güney Avrupa'nın biçim ve kural düşkünü klasik kültürüne karşı Kuzey Avrupa' mn romantik kültürünü över. Almanya'da gelişen Coşkunluk (Sturm und Drang) akımını tanıtır. Madame de Stael, Fransa'da klasik düşünce ve edebiyatın etkisini yitirmesinde etkili olmuş ve Chateaubriand ile birlikte, bu ülkedeki Romantizm'in öncülüğünü yapmıştır. Romanları da, modern kadını ilk kez roman karakteri olarak ele alıp işlemesi açısından önemlidir.

İçeriğe Yorum Yapın

Madame de Stael