Walter Benedix Schönflies Benjamin, Alman edebiyat eleştirmeni, düşünür, kültür tarihçisi ve estetik kuramcısı.

Asimile olmuş bir Yahudi ailesinden gelmektedir. Antika ve sanat galericisi babası Emil Benjamin ve annesi Pauline (Schönflies), Berlin-Charlottenburg doğumludur.

Walter Benjamin, aynı zamanda Doğu Almanya'nın 1950'li yıllarda adalet bakanlığını yapmış Hilde Benjamin'in eniştesi ve Gertrud Kolmar ile Günther Anders'in kuzenidir. Çocukluğunu Berlin'de geçirmiştir. Lirik ve felsefik bir dille yazdığı 'Berliner Kindheit um Neunzehnhundert' (Berlin Çocukluğu, 1900'lü yıllar) adlı eseri onun bir anlamda otobiyografidir. 1905-1907 yılları arasında Thüringen'de reformist bir okulda okudu. Burada kendisini derinden etkileyen ve öğrenci hareketlerine katılmasını sağlayan öğretmeni Gustav Wyneken ile tanıştı. 1912'de liseyi bitirdi ve Freiburg (Breisgau)'da, Albert Ludwigs Üniversitesi'nde felsefe, Alman Dili ve Edebiyatı (Germanistik) ve sanat tarihi okudu. Ardından şair Christoph Friedrich Heinle ile sıkı bir arkadaş oldu. 1912-1913 kış sömestirinden itibaren üniversite öğrenimine Berlin'de devam etti.

8 Ağustos 1914'de arkadaşı Christoph Friedrich Heinle'nin intihar etmesi Benjamin'i büyük bir şoka sokmuştu. Üzüntüsünü hafifletmek isteminden dolayı kendini Heinle'nin bıraktığı eserlerini yayımlamak amacıyla bir yayınevi aramaya vermişti. Wyneken'in giderek artan savaş heyecanı Benjamin'in öğretmeni ile olan ilişkisinin 1915'den itibaren bozulmasına neden olmuştur. Aynı yıl üniversitede matematik öğrenimi gören kendisinden beş yıl genç Gershom Scholem ile tanıştı ve yaşamı boyunca onunla olan dostluğu devam etti. 1917'de İsviçre Bern Üniversitesi'nden Alman Romantizminde Sanat Eleştirisi Kavramı teziyle doktora yaptı. Aynı yıl Dora Kellner ile evlendi. Evliliği 13 yıl sürdü. 1918'de dünyaya gelen oğlu Stefan Rafael, 1972'de de ölmüştür.

Benjamin, Berlin'e döndüğünde serbest gazeteci ve yazar olarak çalışmaya başladı. 1921'den itibaren Baudelaire'nin hikâyelerinin çevirilerini yaptı. Eseri 'Die Aufgabe des Übersetzers (Çevirmenlerin Sorumlulukları)' adı altında yayımlandı. Yine 1921'deki 'Zur Kritik der Gewalt (Şiddetin Kritiğine Dair)' adlı eseri büyük dikkat çekti.

Paul Klees'in Angelus Novus adlı resminden yola çıkarak Angelus Novus adında bir dergi çıkarmak isteyen Benjamin, bu girişiminde başarısız olunca 1924'de doçentlik yapmak üzere Frankfurt'a gitti. Bu dönemde Theodor W. Adorno ve Siegfried Kracauer ile tanıştı. Doçentlik için Almanların yas törenlerinin kaynağı üzerine 1925'de yazdığı tez çalışmasının akademik dünyadaki ortodokslar bağlamında resmi olarak geri çevrileceğini tahmin ettiğinden kurula girmekten vazgeçti.

1926-1927 yıllarını Paris'te geçirdi. Franz Hessel ile birlikte Marcel Proust'un çevirilerini yaptı. Özellikle kaybolan, yitirilen zamanın arayışı üzerine. Komünizme olan ilgisi onu 1927 kışında Moskova^ya taşır. Ve burada kız arkadaşı Asja Lacis'i ziyaret eder. 1930'lu yılların başlangıcında Bertolt Brecht ile beraber radyo yayınları planlar. 1932'de 'Berliner Kindheit um Neunzehnhundert' adlı kitabını yazmaya başlar.

1932 ve 1933 yılları arasında İspanya'nın Balearen Adası'nda yaz mevsimini geçirir. Jean Selz ile tanışması onun uyuşturucuyla tanışması olur. Aynı zamanda Hollandalı ressam Anna Maria Blaupot ten Cate'ye aşık olur. İbiza ve Balearen arasında geçen bu zamanı yazar.

Nasyonal sosyalistlerin yaptırımı Benjamin'in EyIül 1933'de Paris'e sürgün olarak gitmesinin nedenidir. Burada kendisine destek olan Hannah Arendt ile buluşmuştur. Finansal olarak kısmen New York'daki göçmen Max Horkheimer uzantılı Frankfurt Okulu'ndan gelen parayla geçimini sağlıyordu.

Ernst BIoch, Theodor W. Adorno ve Bertolt Brecht'in etkisiyle 1930'larda giderek Marksizm'e yakınlaşan Benjamin, 1933'te nasyonal sosyalistlerin baskısıyla Almanya'yı terk ederek sürgün hayatı yaşadığı diyebileceğimiz Paris'e yerleşti. Burada edebiyat dergilerine ve New York'ta Adorno ile Horkheimer tarafından yayımlanan Zeitschrift für Sozialforschung'a (Sosyal Araştırmalar Dergisi) eleştiri ve denemeler yazdı. Geri döndüğünde kendisine ait olan son çalışması olan Die Thesen über den Begriff der Geschichte (Tarih Kavramı Üzerine Tezler)'i yayımladı. 1939 yılında, Alman mülteciler tarafından yayımlanan bir dergide çıkan yazısı nedeniyle Alman vatandaşlığından çıkarıldı. Almanların Fransa'yı işgal etmesi ve Paris'teki evini Gestapo'nun basması üzerine 1940'ta Fransa'nın güneyindeki Portbou kentine kaçtı; burada polis tarafından Gestapo'ya teslim edileceğini öğrenince aşırı derecede morfin alarak intihar etti. İntiharı üzerindeki spekülatif söylentiler vardır. Kendisinin şizoid olduğu ve bu yüzden intihar ettiğine dair tek kaynak Theodor W. Adorno'ya verilmek üzere Henny Gurland'a dikte ettirdiği veda mektubudur. Öte yandan Stalin'in ajanları tarafından morfin verilerek öIdürülmüş olduğu da diğer bir başka söylentidir.

Son dönemin yaşamış en büyük Marksist ideologlarından bir tanesidir. Her ne kadar KarI Marx'ı kendi okuma listesinin son sırasına bıraksa da, getirmiş olduğu eleştiriler Marksist kuram açısından çok önemlidir.

2. Dünya Savaşı'ndan sonra Adorno ve Scholem, Benjamin'in yazdıklarını büyük oranda yeniden düzenlediler ve her şeyden önce 1970-1989 arası geniş kapsamlı olarak yayımlattıkları Gesammelten Schriften 'Toplu Yazılar', Benjamin'in yaşadığı yıllarda yazın dünyasında başarısız gibi görünen ortamı ters yüz etti. Oysa doktora tezi neredeyse hiç dikkate alınmamıştı. Doçentliğine dair yazdıkları hatta, Frankfurt Üniversitesi'nce kismen reddedilmişti. Ancak öIümünden sonra Benjamin'in bıraktıkları, sosyologların ve toplum bilimcilerin başvurduğu önemli bir kaynak olarak hâIâ tazeliğini korumaktadır.

Türkçeye çevrilmiş eserleri
Esrar Üzerine (İmge, 2012)
Fotoğrafın Kısa Tarihi (Agora, 2012)
Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin'de Çocukluk ( Yapı Kredi, 2004)
Sanat ve Edebiyatta Eleştiri (İletişim, 2010)
Estetize Edilmiş Yaşam (Der, 1995)
Brecht'i Anlamak, (Metis, 1984)
Moskova Günlüğü, (Metis, 2001)
Tek Yön, (Yapı Kredi, 1999)
Parıltılar, (Belge, 1990)
Son Bakışta Aşk, (Metis, 1993)
Pasajlar, (Yapı Kredi, 1995)
Epik Tiyatro Üzerine Üç Metin, (Agora Yayınevi, 2014)

İçeriğe Yorum Yapın

Walter Benjamin